يکي از مهم ترين اهداف نظام سلامت هر کشوري، کنترل بيماري هاي واگير و عفوني است. در اين ميان کنترل و کاهش موارد ابتلا به اين دسته از بيماري ها و دستيابي به استانداردهاي اعلام شده از سوي سازمان بهداشت جهاني طي ساليان متمادي، هدف اصلي متوليان نظام بهداشتي کشور است.در اين راستا معاون مرکز مديريت بيماري هاي واگير وزارت بهداشت اعلام کرد: شيوع بيماري هاي واگير در کشور بيش از ۳۰ درصد کاهش يافته است. دکتر محمود نبوي از کاهش بيماري هاي واگير در کشور، کاهش شيوع بيماري هاي مشترک دام و انسان و کاهش هپاتيت هاي ويروسي خبر داد. همچنين طبق آمارها موارد ابتلا به سل نيز در کشور کاهش يافته اما کشور ما همچنان مانند کشورهاي همسايه در معرض خطر شيوع سل مقاوم به درمان قرار دارد.از علل کاهش بيماري هاي واگير مي توان به پوشش ۹۵ درصدي آب ضدعفوني شده در بيشتر مناطق کشور و افزايش ميزان آگاهي مردم از لزوم ضدعفوني کردن صيفي جات اشاره کرد. طبق آمارها در حال حاضر ميزان اين بيماري ها در کشور از ۲۰ تا ۳۰ هزار نفر در سال به کمتر از هزار نفر رسيده و بسياري از بيماري هاي واگير ازجمله حصبه، وبا، انگل هاي روده اي و اسهال هاي خوني در کشور مهار شده است.به گزارش ايسنا از آن جا که آب و غذا دو عامل اصلي انتقال بيماري هاي واگير است، پوشش ۹۵ درصدي آب ضدعفوني شده در مهار اين بيماري ها موثر بوده است. هم چنين ميزان شيوع بيماري هاي مشترک دام و انسان نظير تب مالت در کشور به دليل واکسيناسيون به موقع دام ها، نظارت بر کارخانه هاي توليد شير پاستوريزه، از ۹۰ هزار به ۱۷ تا ۱۸ هزار مورد در سال کاهش پيدا کرده است.ميزان شيوع هپاتيت هاي ويروسي در کشور در نتيجه بيمه کردن داروها، راه اندازي سيستم مراقبت هاي الکترونيکي بيماريابي، درمان به موقع و انجام واکسيناسيون به موقع نوزادان در سطح وسيع آمار ابتلا را از ۱۳ هزار نفر در سال به ۱۱ هزار نفر کاهش داده است.

موارد جديد ابتلا به سل در ايران کاهش يافته و تک رقمي شده در حالي که حدود ۱۰ سال قبل بيش از ۴۰ مورد در سال بوده است. با اين وجود کشور ما در معرض شيوع سل مقاوم به درمان از ناحيه کشورهاي همسايه قرار دارد. به گزارش ايسنا دکتر علي اکبر ولايتي دبير کل انجمن حمايت از بيماران عفوني با اشاره به اين که در سال ۱۳۷۵ ميزان موارد ابتلا به سل ۱۵ در صد هزار بود اما هم اکنون به يک در صد هزار رسيده است تصريح مي کند: مقاومت به سل و داروهاي ضدسل رو به تزايد است و موارد سل مقاوم به درمان در کشورهاي همسايه مانند افغانستان، پاکستان، آذربايجان، عراق و جمهوري هاي استقلال يافته شوروي سابق افزايش پيدا کرده است. اين دسته از بيماران وقتي دچار مشکل مي شوند به ايران سرازير مي شوند.ولايتي در ادامه سخنانش اظهار مي کند: بيش از ۴ هزار مرگ در روز و يک ميليون و ۷۰۰ هزار مرگ در سال در سراسر جهان در اثر ابتلا به سل رخ مي دهد و درصد قابل ملاحظه اي از اين بيماران به سل مقاوم به درمان مبتلا مي شوند.از نظر سازمان ملل سل جزو بيماري هاي استراتژيک به شمار مي آيد و اين سازمان تلاش مي کند مقاومت ميکروبي در بسياري از بيماري ها ازجمله سل را مهار کند.

سل مقاوم به درمان در واقع ساخته خود پزشکان است، به اين معنا که داروها يا به مقدار کافي تجويز نشده يا طول مدت درمان به درستي پيش بيني نشده است. دکتر علي غلامپور کارشناس مسئول بيماري هاي واگير مرکز بهداشت استان در گفت وگو با خراسان با بيان اين مطلب مي گويد: سل مقاوم به درمان زماني بروز مي کند که بدن بيمار حداقل به ۲ داروي اساسي ضدسل يعني «ايزوينازيد» و «ريفامپين» مقاومت نشان دهد. براي درمان سل به ويژه در افرادي که سل ريوي دارند، توصيه اکيد مي شود که داروها تحت نظارت مستقيم و با در نظر گرفتن طول مدت درمان که حداقل ۲ ماه است، مصرف شود. به عبارتي بايد راهبرد کامل درماني اجرا شود. يعني يکي از کارکنان بهداشتي روزانه صبح به منزل بيمار برود و دارو را در اختيار وي قرار دهد و از مصرف آن توسط بيمار مطمئن شود. در اين راهبرد که راهبرد .(Directory observe treatment short cut Doth ) نام دارد، دارو تحت نظارت مستقيم مصرف مي شود و تا حد زيادي از بروز سل مقاوم به درمان پيشگيري مي شود. در غير اين صورت به تاخير انداختن داروها، مصرف داروهاي غيرمرتبط و کامل نکردن پروسه درمان باعث بروز سل مقاوم به درمان خواهد شد.به گفته دکتر غلامپور هزينه درمان سل عادي يک فرد ۲۰۰ هزار تومان است اما هزينه داروهاي اساسي تر و خط دوم يا سوم سل مقاوم به درمان بيش از ۲۵ ميليون تومان مي شود. اين بيماري به نحوي است که افراد در معرض ابتلا از همان ابتدا به سل مقاوم به درمان مبتلا مي شوند و هزينه هاي نظام سلامت و بهداشت به شکل مضاعف افزايش پيدا مي کند.همچنين دکتر ولايتي درباره شيوع سل مقاوم به درمان در کشور به ايسنا مي گويد: مشکلات ما در اين زمينه مربوط به شهرهاي بزرگ به ويژه حاشيه شهرهاست. حاشيه شهرها مناطقي است که در زمينه مراقبت و آمارگيري کمتر به آن توجه مي شود بنابراين لازم است در اين زمينه فکر اساسي شود.در واقع پيشرفت بيماري سل و افزايش موارد مقاومت به درمان بيشتر در شهرها ديده مي شود تا در روستاها، چرا که در شهرها رژيم غذايي غيراستاندارد، مصرف برخي داروها، کاهش کيفيت برخي از آن ها و درمان سل در بخش خصوصي بيشتر ديده مي شود.ولايتي با بيان اين که بهتر است پزشکان بخش خصوصي بيماران را به مراکز دولتي ارجاع دهند، توضيح مي دهد: مردم توان پرداخت هزينه هاي بخش خصوصي را ندارند و اين بخش حوصله کافي براي درمان آن ها را ندارد.همچنين داروهاي سل دوره انقضاي کوتاهي دارد که تقريبا 1.5 سال است و از زماني که دارو توليد مي شود تا زماني که در اختيار بيمار قرار مي گيرد، ۶ ماه از تاريخ آن گذشته است.

سال گذشته ۱۲ هزار نفر در کشور به شايع ترين بيماري مشترک بين انسان و دام که تب مالت است، مبتلا شدند. دکتر محمدرضا شيرزادي رئيس اداره بيماري‌هاي مشترک بين انسان و دام وزارت بهداشت با بيان اين مطلب به فارس مي گويد: مهم ترين عامل انتقال اين بيماري به انسان مصرف لبنيات و شير غيرپاستوريزه است. وي با اشاره به اين که سال گذشته هيچ مورد فوتي از مبتلايان به اين بيماري نداشته ايم، تاکيد مي کند: اين بيماري باعث ازکارافتادگي فرد مبتلا مي شود و هزينه هاي زيادي را به بخش سلامت تحميل مي کند.